Το μάθημα της Φ.Α. και το διάλειμμα ως φυσική δραστηριότητα (Φ.Δ.) αποτελούν μεν για τα παιδιά τις κυριότερες ευκαιρίες για άσκηση, τo 76% των περιστατικών συμβαίνει όμως στο διάλειμμα και το 25% στο μάθημα της Φ.Α. (Sapouna, 2008). Μαθητές που δέχονται σχολικό εκφοβισμό απείχαν πολλές φορές από το μάθημα Φ.Α. και είχαν λιγότερες πιθανότητες να συμμετέχουν σε Φ.Δ. περισσότερο από μία μέρα για 60 λεπτά (Roman & Taylor, 2013).
Αιτίες
✓ Πλήθος ερευνών επισημαίνουν ότι τα υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά γίνονται συχνότερα δέκτες σχολικού εκφοβισμού στο μάθημα της Φ.Α. σε σύγκριση με τους συμμαθητές τους (Griffiths, Wolke, Page, & Horwood, 2006), (Janssen, Craig, Boyce, & Pickett, 2004). Εκφοβισμός λόγω σωματότυπου μπορεί να συμβεί και σε παιδιά χαμηλού αναστήματος ή ελλιποβαρή.
✓ Τα παιδιά με χαμηλές αθλητικές ικανότητες και κινητικές δεξιότητες γίνονται επίσης στόχος σχολικού εκφοβισμού (Hurley, 2010), (Portman, 1995).
✓ Η διδασκαλία της Φ.Α. και οι μέθοδοί της μπορούν να επηρεάσουν την επιθετικότητα και τον σχολικό εκφοβισμό είτε αρνητικά είτε θετικά. Η χαμηλή αυτοαντίληψη, η υιοθέτηση από τους μαθητές των στόχων επίτευξης, ενίσχυσης και προστασίας του εγώ, η αντίληψη για έμφαση του καθηγητή στην ενίσχυση και προστασία του εγώ φαίνεται ότι συντελούν στην εμφάνιση συμπεριφορών εκφοβισμού (Λιάκου, Διγγελίδης, Χατζηγεωργιάδης & Παπαϊωάννου, 2010). Επιπλέον, οι Διγγελίδης, Μπογιατζή, Χατζηγεωργιάδης & Παπαϊωάννου (2006) βρήκαν ότι τα χαμηλά επίπεδα ικανοποίησης από το μάθημα σε συνδυασμό με την έλλειψη παρακίνησης μπορεί να οδηγήσουν σε αποδοχή των επιθετικών συμπεριφορών.
✓ Η ίδια η οργάνωση του μαθήματος αποτελεί καθοριστικό παράγοντα. Έχει παρατηρηθεί ότι πολλά περιστατικά συμβαίνουν κατά τη διάρκεια μεγάλων αναμονών ή χρόνου όπου τα παιδιά μένουν αδρανή (π.χ. μεγάλες ουρές, καταγραφή παρουσιών) (O'Connor & Graber, 2012). Τέλος, η διαμόρφωση της σχολικής αυλής είναι ένας όχι και τόσο εμφανής παράγοντας
(Swearer & Doll, 2001). Όταν τα παιδιά δεν έχουν πώς να περάσουν δημιουργικά την ώρα τους τότε αναλώνονται σε διαμάχες.
Πρόληψη και παρέμβαση
«Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν» υποστήριζε ο Ιπποκράτης, που σημαίνει ότι είναι προτιμότερο οι Κ.Φ.Α. να γνωρίζουν τις αιτίες και να ενεργούν πριν τα περιστατικά σχολικής βίας αρχίσουν να αυξάνονται. Η Φ.Α. έχει την δυναμική να αντιμετωπίσει τη σχολική βία. Αποτελεσματικές πρακτικές έχουν αποδειχθεί:
➢ Προγράμματα πρόληψης που θα εντοπίζονται τα κινητικά αδέξια παιδιά και τα παιδιά χαμηλών αθλητικών ικανοτήτων θα αποτελούσαν ένα βήμα στο να αποφευχθεί ο σχολικός εκφοβισμός στα πιο ευάλωτα παιδιά και θα τα προστάτευε από αισθήματα κατωτερότητας και ντροπής (Bejerot, Edgar, & Humble, 2011). Σε δύο αστικά σχολεία με μικρή αυλή όπου μερικά μέρη ήταν έξω από την άμεση παρατήρηση των εφημερευόντων, οι Κ.Φ.Α. βοηθούσαν τους συναδέλφους τους στην επιτήρηση της σχολικής αυλής κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων, τα οποία χρησιμοποιούσαν ως προέκταση της τυπικής διδασκαλίας του μαθήματος της Φ.Α. ώστε να ενισχύσουν τις δεξιότητες των μαθητών τους (αθλοπαιδιές, παιχνίδια) (Swearer & Doll, 2001). Έτσι λοιπόν, ο συνδυασμός της ενασχόλησης των παιδιών με ποικιλία δραστηριοτήτων και της καλύτερης επιτήρησης της σχολικής αυλής μείωσαν τον σχολικό εκφοβισμό κατά πολύ κατά τη διάρκεια του διαλείμματος.
➢ Το θετικό παιδαγωγικό κλίμα, αποδοχής, ενσωμάτωσης και ενδυνάμωσης των ψυχολογικών χαρακτηριστικών των παιδιών (Gano-Overway, 2013) και (Gano-Overway & Guivernau, 2014)
➢ Η υιοθέτηση διδακτικών στυλ τα οποία προάγουν την αυτονομία των μαθητών/τριών (Montero-Carretero, Barbado και Cervelló 2020)
➢ Η εκμάθηση δεξιοτήτων αυτορρύθμισης στο μάθημα της Φ.Α. μέσω εκμάθησης πολεμικών τεχνών, παιχνίδια ρόλων και ανάγνωση ιστοριών (Twemlow et al. 2001).
➢ Η εκμάθηση κοινωνικών δεξιοτήτων, όπως την επίλυση των διαφορών, μέσω παραδοσιακών ή μη παιχνιδιών και η ανάληψη ρόλων (π.χ. αρχηγός, διαμεσολαβητής επίλυσης διαφορών κ.α.) αφενός αυξάνουν την Φ.Δ. και αφετέρου μειώνουν τα επεισόδια επιθετικής συμπεριφοράς και σχολικού εκφοβισμού (PROPS-Peers Running Organized Play Stations και PALS-Playground Activity Leaders in Schools).
➢ Η ανάπτυξη της προσωπικής και κοινωνικής υπευθυνότητας (Sánchez-Alcaraz, Ocaña-Salas, Gómez-Mármol, & Valero-Valenzuela,, 2020), και τα παιχνιδια που προάγουν την συνεργασία μεταξύ των μαθητών/τριών (Oliveira et al., 2017).
Βιβλιογραφία
Bejerot, S., Edgar, J., & Humble, M. B. (2011). Poor performance in physical education–a risk factor for bully victimization. A case‐control study. Acta paediatrica, 100(3), σσ. 413-419.
Διγγελίδης Ν., Μπογιατζή Α., Χατζηγεωργιάδης Α., Παπαϊωάννου Α., (2006), Επιθετικότητα, προσωπικοί προσανατολισμοί και εσωτερική-εξωτερική παρακίνηση των μαθητών στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής. Αναζητήσεις στη Φυσική Αγωγή & τον Αθλητισμό, 4 (1).
Gano-Overway, L. A. (2013). Exploring the connections between caring and social behaviors in physical education. Research quarterly for exercise and sport, 84(1), σσ. 104-114.
Gano-Overway, L., & Guivernau, M. (2014). Caring in the gym Reflections from middle school physical education teachers. European Physical Education Review, 20(2), σσ. 264-281.
Griffiths, L. J., Wolke, D., Page, A. S., & Horwood, J. (2006). Obesity and bullying: different effects for boys and girls. Archives of disease in childhood, 91(2), σσ. 121-125.
Hurley, V. (2010). Bullying in physical education: its prevalence & impact on the intention to continue secondary school physical education. Dessertation, Brock University, Faculty of Applied Health Science, St. Catharines, Ontario.
Janssen, I., Craig, W. M., Boyce, W. F., & Pickett, W. (2004). Associations between overweight and obesity with bullying behaviors in school-aged children. Pediatrics, 113(5), σσ. 1187-1194.
Λιάκου Ε., Διγγελίδης Ν, Χατζηγεωργιάδης Α., Παπαϊωάννου Α., (2010), Αυτοαντίληψη, στόχοι επίτευξης, εκφοβισμός και συστηματική θυματοποίηση (bullying) στη Φυσική Αγωγή. Αναζητήσεις στη Φυσική Αγωγή & τον Αθλητισμό, 8 (1).
Montero-Carretero, C., Barbado, D., & Cervelló, E. (2020). Predicting bullying through motivation and teaching styles in physical education. International journal of environmental research and public health, 17(1), 87.
O'Connor, J. A., & Graber, K. C. (2012). A Qualitative Exploration of Bullying Within Middle School Physical Education. Dissertation, University of Illinois , Urbana, Illinois.
Oliveira, L. S., De Oliveira, W. R. F., De Carvalho Filho, J. J., Borges, C. J., De Oliveira, G. L., De Oliveira, T. A. P., ... & Valentim-Silva, J. R. (2017). Cooperative games as a pedagogical strategy for decreasing bullying in physical education: notable changes in behavior. Journal of Physical Education and Sport, 17(3), 1054-1060.
Portman, P. A. (1995). Who is having fun in physical education classes? Experiences of sixth-grade students in elementary and middle schools. Journal of Teaching in physical education, 14, σσ. 445-445.
Roman, C. G., & Taylor, C. J. (2013). A multilevel assessment of school climate, bullying victimization, and physical activity. Journal of school health, 83(6), σσ. 400-407.
Sánchez-Alcaraz, B. J., Ocaña-Salas, B., Gómez-Mármol, A., & Valero-Valenzuela, A. (2020). Relationship between School Violence, Sportspersonship and Personal and Social Responsibility in Students. Apunts: Educació Física i Esports, (139).
Sapouna, M. (2008). Bullying in Greek primary and secondary schools. School Psychology International, 29(2), 199-213.
Swearer, S. M., & Doll, B. (2001). Bullying in schools: An ecological framework. Journal of Emotional Abuse, 2(2-3), σσ. 7-23.
Twemlow, S. W., Fonagy, P., Sacco, F. C., Gies, M. L., Evans, R., & Ewbank, R. (2001). Creating a peaceful school learning environment: A controlled study of an elementary school intervention to reduce violence. American Journal of Psychiatry, 158(5), σσ. 808-810.
Αγιασωτέλης Ευστάθιος, εκπαιδευτικός ΦΑ, Υποψήφιος Διδάκτορας στην κατεύθυνση Αθλητική Παιδαγωγική
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.